Tại một quận ở Thâm Quyến, học sinh trốn học phải tránh né những chiếc drone giám sát đang tuần tra trên đường phố. Gần đó, ở một công viên, dân văn phòng nhận đồ ăn được giao đến bằng drone của ứng dụng giao hàng Meituan. Ở những khu vực khác thuộc trung tâm công nghệ miền Nam Trung Quốc, máy bay không người lái được dùng để vận chuyển máu giữa các bệnh viện, hỗ trợ cảnh sát kiểm soát đám đông, hoặc dập lửa giúp lực lượng cứu hỏa.
Trong nhiều năm qua, chính phủ Trung Quốc đã mạnh tay hỗ trợ ngành sản xuất drone thông qua các biện pháp như giảm thuế, trợ cấp và xây dựng các khu công nghiệp, theo chia sẻ từ nhiều công ty và nhà phân tích. Giờ đây, Trung Quốc đang tìm cách ứng dụng rộng rãi drone vào các lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế và biến chúng thành một động lực tăng trưởng mới.
Mạng lưới drone tại Thâm Quyến - nơi chính quyền gọi là “thành phố bầu trời” – là trọng tâm trong nỗ lực phát triển cái gọi là “kinh tế tầm thấp”, tức các hoạt động kinh tế diễn ra ở không gian dưới 1.000 mét so với mặt đất. Để dễ hình dung, tòa nhà cao nhất thế giới - Burj Khalifa - cũng chỉ cao 828 mét.
Từng chủ yếu phục vụ cho chính phủ và quân đội, giờ đây các nhà sản xuất drone đang tích cực tìm kiếm khách hàng thương mại. “Kinh tế tầm thấp đã chuyển dần từ khái niệm sang giai đoạn ứng dụng thực tiễn,” ông Lý Chí Chiêu – Giám đốc marketing của Harwar, đơn vị phát triển drone phục vụ trường học, chữa cháy và kiểm tra đường sá - cho biết. “Nó đang thể hiện tiềm năng thị trường rất lớn”.
Trung Quốc hiện thống trị thị trường drone thương mại toàn cầu, chiếm khoảng 70-80% nguồn cung, theo Drone Industry Insights. Thâm Quyến là nơi đặt trụ sở của DJI - nhà sản xuất drone thương mại lớn nhất thế giới - cùng hàng nghìn nhà cung cấp linh kiện, tạo nên một hệ sinh thái giúp giảm chi phí và tối ưu quy trình sản xuất, ông Lý cho biết.
Trung Quốc cũng dẫn đầu toàn cầu về R&D, chiếm 79% số bằng sáng chế drone được cấp trong năm ngoái, theo hãng luật Mathys & Squire (Anh). Riêng DJI đã nộp 64 trên tổng số 7.890 bằng sáng chế.
“Đó là một con số khổng lồ,” ông Andrew White, đối tác tại Mathys & Squire, bình luận. “Nó cho thấy mức độ đổi mới rất mạnh từ các tổ chức Trung Quốc trong lĩnh vực này.”
Cục Hàng không Dân dụng Trung Quốc (CAAC) dự báo quy mô thị trường kinh tế tầm thấp – bao gồm cả những đổi mới như ô tô bay – sẽ tăng gấp năm lần, đạt 3.500 tỷ nhân dân tệ (tương đương 490 tỷ USD) vào năm 2035. Thể hiện tham vọng rõ rệt, năm ngoái nhà nước Trung Quốc đã thành lập Cục Phát triển Kinh tế tầm thấp – một cơ quan hiếm hoi chuyên trách phát triển một ngành công nghiệp cụ thể.
Tính đến cuối năm ngoái, có gần 2,2 triệu drone được đăng ký với CAAC. Khoảng một phần ba drone công nghiệp ở Trung Quốc được sử dụng trong nông – lâm nghiệp, hơn 20% dùng cho khảo sát địa lý. Các lĩnh vực lớn tiếp theo là tuần tra, giám sát an ninh, chữa cháy và cứu hộ thiên tai – theo dữ liệu năm 2022 từ Guanyan Tianxia Data Center.
Ông Ngô Vũ Đông – Giám đốc vận hành tại hãng drone nông nghiệp JIS – cho biết máy bay không người lái có thể rút ngắn thời gian phun thuốc trừ sâu hoặc bón phân xuống còn chưa đến một phút mỗi mẫu (đơn vị Trung Quốc tương đương 1/6 mẫu Anh). Nếu dùng phương pháp truyền thống, công việc đó có thể mất đến nửa tiếng.
Tuy nhiên, các mẫu drone huấn luyện – được JIS tung ra chưa đầy một năm nhằm đào tạo người điều khiển từ nhiều ngành – hiện có doanh số vượt qua cả sản phẩm nông nghiệp cốt lõi. “Với việc cả nước đang thúc đẩy kinh tế tầm thấp... rất nhiều người muốn gia nhập ngành này,” ông Ngô nói.
Meituan – nền tảng giao đồ ăn lớn nhất Trung Quốc – vào tháng 4 vừa qua đã được cấp phép toàn quốc để dùng drone giao hàng tới các ki-ốt đặt khắp thành phố. Các đối thủ như JD.com và Ele.me cũng đã bắt đầu triển khai drone ở một số tuyến giao hàng.
Dù nhiều nhà sản xuất đang chuyển hướng sang thị trường dân sự, quân đội vẫn là khách hàng chính của họ, theo nhiều công ty tham dự Triển lãm Hệ thống Bay Không Người lái – sự kiện drone thương mại lớn nhất Trung Quốc – tổ chức tháng trước.
Bà Lý Tư Gia – Quản lý dự án tại Huahang High-Tech Bắc Kinh – đơn vị bán 90% drone thân sợi carbon cho khách hàng quân sự – chia sẻ rằng công ty đang muốn mở rộng sang thị trường dân sự, nhưng giá thành cao cùng với các quy định xuất khẩu nghiêm ngặt của Trung Quốc đang hạn chế tiềm năng phát triển.
“Tại sao một công ty như chúng tôi – vốn làm drone quân dụng – lại tham gia hội chợ drone dân sự? Lý do đầu tiên là để tồn tại,” bà nói, thêm rằng lợi nhuận “không cao” do cạnh tranh khốc liệt. “Lý do thứ hai là chúng tôi muốn đưa sản phẩm này đến với thị trường dân dụng.”