Trung Quốc từ lâu đã lo ngại về tình trạng thiếu hụt đậu tương, qua đó củng cố vị thế là nước nhập khẩu lớn nhất thế giới, mang lại lợi ích cho nông dân từ Mỹ đến Brazil. Tuy nhiên, khi nền kinh tế chậm lại, nước này đang âm thầm tái định hình dòng chảy thương mại các sản phẩm từ loại hạt dầu này.
Nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới đang tăng cường xuất khẩu dầu đậu tương, trong bối cảnh người tiêu dùng trong nước cắt giảm việc ăn uống ngoài hàng và nhu cầu toàn cầu đối với nhiên liệu sinh học gia tăng khiến giá bán đủ hấp dẫn để xuất khẩu. Đây là điều hiếm hoi xảy trong quá khứ.
Đồng thời, Trung Quốc cũng đang thử nghiệm nhập khẩu khô đậu tương từ Argentina lần đầu tiên, thay thế cho việc nhập khẩu hạt đậu và nghiền trong nước để sản xuất thức ăn chăn nuôi.
Dù khối lượng còn khiêm tốn, cả hai xu hướng này đều đánh dấu sự thay đổi so với dòng chảy thương mại truyền thống, đồng thời mở ra khả năng giảm phụ thuộc vào đậu tương Mỹ nếu căng thẳng thương mại Bắc Kinh – Washington kéo dài.
Theo dữ liệu hải quan, Trung Quốc đã xuất khẩu khoảng 127.000 tấn dầu đậu tương trong nửa đầu năm nay, vượt mức của cả năm 2024. Các lô hàng này được chuyển đến các thị trường như Hàn Quốc, Malaysia và Ấn Độ, nơi nhu cầu dầu ăn vẫn ở mức cao.
Xu hướng này “phản ánh sự tái cân bằng cung – cầu toàn cầu trên thị trường dầu thực vật,” ông Fu Bo, chuyên gia phân tích cao cấp tại Guotai Junan Futures Co., nhận định trong một báo cáo. “Việc xuất khẩu tăng là kết quả của tình thế: Trung Quốc cần khô đậu tương, còn các nước khác cần dầu đậu tương.”
Thị trường dầu đậu tương toàn cầu tiếp tục được hỗ trợ bởi nhu cầu nhiên liệu sinh học mạnh mẽ tại Mỹ, nơi khoảng một nửa sản lượng nội địa được dùng để sản xuất dầu diesel tái tạo. Trong khi đó, các quy định pha trộn nhiên liệu sinh học trong nước và mức giá kém cạnh tranh ở các nước Nam Mỹ như Brazil, Argentina đã hạn chế nguồn cung bổ sung.
Xuất khẩu đậu tương của Mỹ giảm mạnh từ tháng 7/2024 khi Trung Quốc giảm nhập khẩu.
Trong nước, tồn kho thương mại dầu đậu tương đã tăng 70% kể từ tháng 5, lên mức cao 1,12 triệu tấn, theo công ty tư vấn hàng hóa Mysteel (trụ sở Thượng Hải). Các nhà máy ép dầu duy trì công suất cao để đảm bảo đủ khô đậu tương cho thức ăn chăn nuôi, tạo ra cơ hội kinh doanh hiếm hoi: xuất khẩu lượng dầu dư thừa từ một quốc gia vốn nổi tiếng là nhà nhập khẩu.
Về phía khô đậu tương, Trung Quốc đang tìm kiếm nguồn cung mới từ Argentina. Bunge Global SA gần đây đã bán ít nhất hai lô hàng nguyên liệu thức ăn giàu đạm này cho khách mua Trung Quốc.
Bắc Kinh đã phê duyệt nhập khẩu khô đậu tương Argentina từ năm 2019, trong bối cảnh căng thẳng thương mại với chính quyền ông Trump, nhưng mãi đến nay các thương vụ mới thành hiện thực. Việc Argentina giảm thuế xuất khẩu đã nâng sức cạnh tranh cho sản phẩm này. Tuy nhiên, các lô hàng cũng cho thấy người mua Trung Quốc đang chủ động phòng ngừa rủi ro trước khả năng nguồn cung từ Mỹ bị gián đoạn, khi Bắc Kinh và Washington lại tiếp tục đối đầu thương mại.
“Trung Quốc có thừa năng lực nghiền đậu tương,” ông Arlan Suderman, chuyên gia kinh tế hàng hóa trưởng tại StoneX Financial Inc., nhận định. “Nhưng việc nước này gần đây mua khô đậu tương từ Argentina là lời nhắn gửi tới Mỹ rằng họ sẵn sàng hy sinh công suất nghiền trong nước để tránh mua đậu tương Mỹ nếu Brazil không thể đáp ứng đầy đủ nhu cầu.”
